Omgaan met jaloezie: 10 tips

Het afgelopen jaar keek ik mijn eigen issue aan op liefdesgebied: omgaan met jaloezie. Het was één van de beste dingen die mij misschien wel is overkomen, want het is alsof ik een brug over ben. De scherpe rand is eraf. Jaloezie heeft vele vormen en het kan mij voor een deel weer overnemen. Alleen niet meer helemaal en ik herken het sneller. Hier staan niet alleen wetenschappelijke tips, verpakt in gewone taal, maar ik vertel hier ook wat over een eigen ervaring met jaloezie. 10 tips om de jaloezie te verminderen voor wie jaloers is in de liefde, maar ook voor wie een jaloerse partner heeft.

1.Omgaan met jaloezie: veiligheid eerst

Heb je een partner die zo jaloers is dat je gevaar loopt? Zorg dan dat je zo snel mogelijk wegkomt. Het maakt niet uit of jaloezie ‘terecht’ of ‘onterecht’ zou zijn. Het is trouwens een fabel dat het bij huiselijk geweld alleen om vrouwen zou gaan. De schatting is dat het bij huiselijk geweld in 40% van de gevallen om mannenmishandeling gaat.

2.Omgaan met jaloerse gevoelens: wat gebeurt er?

Het is goed om eerst na te gaan wat er gebeurt in je hoofd. Bij jaloezie is er sprake van een bedreiging. Tenminste, je voelt misschien een steek in je maag en vervolgens vertaalt je hoofd dat als een bedreiging. Alleen het probleem is dat de vertaling vol met aannames kan zitten. ‘Zij doet dit, dus het zal wel betekenen dat…’.

Bij mijn partner in haar vriendinnengroep zit een dame die mij intrigeerde en tegelijkertijd doodsbang maakte. Als zij mijn vriendin een knuffel gaf, dan voelde ik een naar gevoel in mijn maag en begon mijn hoofd overuren te draaien ‘dat duurt veel te lang, daar is meer aan de hand’ ‘als mijn vriendin zich maar gedraagt, ik vertrouw het niet’. Dit had ik niet bij andere vriendinnen van haar, dus ik vond dat ik wellicht terecht in de hoogste staat van paraatheid stond. Op dat moment zelf voelde het alsof wat ik met mijn vriendin had, niets voorstelde en iedereen hetzelfde zag als ik: ‘mijn vriendin neemt een loopje met onze relatie en ik ben die sukkel die dat met open ogen accepteert.’

3.Is je jaloezie normaal? Bespreek het rationeel in alle rust.

Een beetje jaloezie is heel normaal. Vaak komt het omdat je het leuk hebt in de relatie en de ander niet kwijt wil. Men zegt wel eens dat je het jaloerse gevoel gewoon moet negeren, maar zo werkt gevoel niet. Gevoel wil gezien worden. Goed omgaan met jaloezie wil alleen niet zeggen dat dit betekent dat je partner het gedrag moet aanpassen. Het is jouw gevoel en het zijn jouw gedachten daarover. Jij bent daar zelf verantwoordelijk voor. Het is belangrijk dat je je bewust bent dat je niet je gedachten bent en dat je gedachten niet waar hoeven te zijn.

Het verschil tussen normaal en ziekelijke jaloezie is niet voor iedereen even helder. Er is sprake van onredelijke jaloezie als je jaloezie niet in verhouding staat tot wat je partner doet. Gaat je jaloezie zover dat je jouw partner controleert? Bespreek het dan met je partner en stop ermee. Controle voedt namelijk de jaloezie.

Bij ziekelijke jaloezie neemt je ego het compleet van je over. Je gelooft dan je jaloeziegedachten en vervolgens handel je daar naar. Je dwingt dan bijvoorbeeld je partner om niet naar iemand te kijken. Of je begint een tirade naar je geliefde omdat diegene zich in jouw ogen ‘als een hoer gedraagt’ terwijl diegene alleen met iemand aan de praat was. Vanuit jaloezie de omgang met iemand verbieden valt ook onder ziekelijke jaloezie.

Omgaan met jaloezie: was mijn jaloezie normaal?

Nu was ik rationeel genoeg om te beseffen dat ik moeilijk kan verbieden dat mijn vriendin en die vrouw elkaar een knuffel geven. Alleen als ik in een hele jaloerse bui zit, dan gaan mijn gedachten spoken ‘laat je niet voor de gek houden door aan te nemen dat het gedrag van hen normaal is. Je voelt heel goed dat het niet klopt.’ Toen ik rustig was bespraken mijn vriendin en ik wat het contact tussen haar en die vrouw met mij deed. We hadden allebei helder dat het probleem bij mij lag. Het gesprek was er dan ook niet voor het afdwingen van ander gedrag bij mijn partner. Het hielp mij wel voor openheid over wat er op het moment door mij heen gaat. Dat geeft mij ademruimte en maakt omgaan met jaloezie makkelijker.

4.Kijk je angst aan en laat je gevoel spreken

Hoewel het bespreken van mijn gevoel met mijn vriendin mij rust gaf, was de scherpe rand nog voelbaar. Wat mij hielp was mijn intuïtie. In de afgelopen jaren luister ik daar steeds meer naar. Maanden later na ‘het knuffelincident’ kwam ik de betreffende vrouw tegen op een feestje. Zij, geen weet hebbende van mijn jaloezie, liep op mij af. Op dat moment gebeurde er iets raars. Ik sprak naar haar mijn jaloezie uit vanuit mijn kern, zonder dat ik dat gepland had. Het was als zweven. Niet als ‘de vrouw die haar de wacht aanzegt’, maar open en eerlijk in al mijn kwetsbaarheid. Ze was ronduit verbaast, omdat het niet het soort connectie is die ze met mijn vriendin voelt. Ik voelde toen hoe de jaloezie ineens als een zeepbel uiteen spatte.

5.Omgaan met jaloezie? Neem tijd voor jezelf!

Stap 4 was voor mij een doorbraak. Het hielp mij later in situaties die veel meer ‘next-level’ zijn, of ‘zouden moeten zijn’, qua uitdaging voor jaloezie.

Ik kwam natuurlijk niet helemaal zomaar bij dat wonderbaarlijke gesprek. Wat in het proces van het omgaan met jaloezie hielp en mij nog steeds helpt, is tijd voor mijzelf nemen. In plaats van zitten mokken en de schuld van het klote gevoel van jaloezie bij mijn partner neer te leggen, neem ik dan de tijd. Tijd om met mijn gevoel te zijn, alleen. Het mooie daarvan is dat het je inzicht geeft over wat er onder de jaloezie zit.

Bijzonder is dat andere dingen in je leven in beweging komen, als je leert omgaan met jaloezie. Zo kreeg ik ongeveer een maand na het gesprek met de rivaal die geen rivaal bleek te zijn, een mooie spannende foto van haar voor de website van Stoute Suus. No way dat ik voor dat moment haar foto op mijn website zou willen hebben.

6.Omgaan met jaloezie: wat zit eronder?

De razende jaloerse gedachten geloven is verleidelijk. Als je die gedachten voorbij laat drijven, gedachten hoeven niet waar te zijn, gaat er een wereld voor je open. In de tijd tijd voor jezelf, kijk je dan aan wat er onder dat stekende gevoel zit. Als je dat durft geeft dat rust. Je ziet dan alles weer in het juiste perspectief. Wat ook helpt is om na te gaan of eerder verdriet of afwijzingen meespelen. Verleden laat vaak meer sporen na dan je denkt.

Er zijn verschillende soorten jaloezie en je kunt een mix van verschillende vormen ervaren:

6.1 Angst voor verlies

Jaloezie kan ontstaan als je bang bent dat je je partner verliest of dat je bepaalde aspecten van de band tussen jou en je partner verliest. Dat bepaalde dingen die je alleen met je partner deed, je partner nu (ook) met een ander doet. Hier gaat het mogelijk om angst voor eenzaamheid.

6.2 Bezitsdrang

Voelt je partner als van jou, in de vorm van bezit? Heb je bij een mogelijke rivaal het gevoel van ‘mine’? Dan gaat het om territoriumdrang. Vaak uit dit zich in boosheid. Meestal zit er angst onder. Iemand zit aan je veilige basis. Het gevoel bekruipt je dan dat je hele bestaan in gevaar is. Bij een open relatie kan het bijvoorbeeld betekenen dat iemand wel seks mag met iemand anders, maar niet in in jullie huis. Als dat een gezamenlijke regel is en iemand schendt die regel dan zorgt dat, net als bij monogame stellen, voor een al dan niet tijdelijke vertrouwensbreuk in de relatie.

6.3 Botsing met je normen en waarden

Er zijn verschillende normen en waarden die kunnen zorgen voor jaloezie. Als je overtuiging is dat flirten met een ander niet hoort, dan voel je jaloezie als je partner met een ander flirt. Het kan zijn dat je het idee hebt dat flirten een voorbode is van vreemdgaan of een teken dat er iets niet goed is in de relatie. Een flirt hoeft dat natuurlijk helemaal niet te betekenen. Mensen flirten om verschillende redenen. Soms gewoon om nog weer eens te voelen hoe ze in de markt liggen. Het geeft plezier en het is een boost voor het zelfvertrouwen.

Daagt het gedrag van je partner je overtuigingen uit? Dan kun je snel boosheid voelen. Onderzoek of je overtuiging wel klopt. Als iemand je overtuigingen raakt, zorgt dit vaak voor een soort starre houding. Zeker als je direct met boosheid zegt, ‘hell no’, is het de moeite waard om in het geval van het voorbeeld over flirten de vraag te stellen: zegt dit flirten wat over ons? En ga dieper erop door, vaak voel je eigenlijk wel of het niet of wel goed zit. Dat zit hem niet in één moment. Meestal is in dit geval de interessantste vraag: wat gebeurt er als ik mijn overtuiging bijstel?

6.4 Wat vinden anderen er van?

Vaak zijn we meer bezig met wat anderen van ons vinden. Toen mijn vriendin die vrouw een knuffel gaf, voelde ik mij bijvoorbeeld voor schut gezet. Dat iedereen ziet dat mijn vriendin openlijk zo’n diepe binding voelt bij een andere vrouw. Ik schaamde mij, had het gevoel dat anderen vonden dat ik ‘de sukkel’ ben die erbij staat.

Dit is een vorm van jaloezie waarbij het oordeel van anderen aan de basis staat. Alsof het een signaal is voor de groep dat ik iemand ben waar je zo overheen kunt lopen. Mijn gedachte slaat natuurlijk nergens op. Alleen als je in zo’n bui bent, ben je één met wat je denkt. Ergens had ik af en toe nog wel het rationele benul dat mijn hoofd op hol sloeg, maar het was een zwak signaal. Het is menselijk om het oordeel van anderen mee te nemen, we zijn groepsdieren die in een groep overleven. Alleen in mijn geval waren de gedachtes en het gevoel zwaar overtrokken in vergelijking met wat er eigenlijk aan de hand was.

6.5 De eerste plek

Voor wie een niet monogame relatie heeft, kan ‘die ander in het spel’ je gevoel van de eerste plek hebben beïnvloeden. Dat kan angst, verdriet, boosheid, eenzaamheid of een mix hiervan oproepen. Het gevoel dat je partner er altijd voor je is, komt in het geding als die ander op hetzelfde moment ook de aandacht wil van je partner. Niemand kan echter 24 uur voor je klaar staan. Hier helpt het om goed te communiceren over wanneer iets echt superbelangrijk voor je is. Verder helpt het dat je zelf een sociale kring om je heen hebt waar je terecht kunt. Als je alles bij je partner neerlegt is dat heel benauwend voor je partner. Dat geldt trouwens ook voor een monogame relatie.

6.6 Tekort

Het denken in tekort is niet iets dat alleen in de liefde voorkomt. Veel mensen denken in een tekort. Een tekort aan geld, waardering, seks, aandacht, noem maar op. Zelf kan ik ook in tekort denken. Gelukkig is het een stuk minder dan het was en steeds vaker overvalt mij het aangename gevoel van overvloed. In de liefde gaat het bij het gevoel van tekort in combinatie met jaloezie erom dat een ander iets krijgt van je partner dat jij voor jouw gevoel niet (genoeg) krijgt. Het gevoel komt voort uit angst of er genoeg overblijft voor jou. Soms wordt het gevoel versterkt door voorgaande ervaringen. Dit kunnen ook ervaringen zijn uit niet-liefdesrelaties.

6.7 Buitensluiten

Het gevoel van buitengesloten worden, kan ook zeer doen. Als je partner bijvoorbeeld belangrijke en intieme dingen als eerste deelt met een ander, dan kun je je als partner buitengesloten voelen. Vaak voel je dan boosheid en ben je bang dat je je partner verliest.

6.8 Afgunst

Je kunt jaloezie voelen als je partner veel aandacht krijgt en jij niet. Bij een open relatie kan het zijn dat je partner wel een minnaar vindt en jij niet. Je kunt dan boosheid voelen en verdriet ervaren, omdat jij niet die aandacht krijgt.

6.9 Ik ben niet goed genoeg

Als je het gevoel hebt dat je niet goed genoeg bent, niet mooi genoeg, niet slim genoeg, niet leuk genoeg, kan dit ook de jaloezieknop met de ingrediënten boosheid en verdriet activeren. Alleen al als iemand gezellig met een ander in gesprek is. Als je deze vorm van jaloezie voelt, is het eigenlijk een confrontatie met je eigen tekortkomingen. Tenminste, de tekortkomingen die je denkt te hebben. Iedereen is namelijk goed zoals die is. Je bent niks meer of minder dan die ander waar je partner op het moment erg van gecharmeerd is of lijkt te zijn.

7 Omgaan met jaloerse partner

Van te strakke grenzen in de relatie wordt niemand gelukkig. Dit kan ook gaan over de grenzen in de liefde. Vaak is er dan het gevoel dat je relatie je benauwd. Dan ga je de echte gesprekken, die gesprekken waarin je verteld wat je echt bezighoudt, vermijden. De wereld wordt steeds kleiner. Je ontzegt elkaar – of de ene partner de ander – plezier. Daarmee maak je elkaar niet gelukkig en is de kans groter dat je niet meer zo’n mooie verbinding met elkaar voelt.

Iemand die (ziekelijk) jaloerse gevoelens heeft, kan zich enorm voor dit jaloerse gevoel schamen. Dan is het mogelijk dat diegene het ontkent en passief-agressief doet. In dat geval zegt je partner bijvoorbeeld dat alles oké is, maar ondertussen doet diegene erg gemeen en kortaf tegen je. Er kan bij ziekelijke jaloezie geweld ontstaan of je wordt uitgescholden, krijgt ondervragingen of je partner gaat ‘de rivaal’ eens even zeggen om uit de buurt te blijven. Het kan ook zijn dat je partner je verbiedt om met iemand om te gaan. Het zijn allemaal rode vlaggen, die je relatie onder spanning zetten. Dit kan de liefde kapot maken. Loopt je leven gevaar? Dan is weggaan uit de relatie het beste advies.

Ziekelijk jaloerse gevoelens zijn ook voor wie het voelt een ware nachtmerrie. Vaak zitten de gevoelens verward als een kluwen met wol, verstrikt in de verschillende vormen van jaloezie en de ervaringen uit het verleden.

Omgaan met jaloezie? Stel gezonde grenzen

Passief-agressief gedrag lijkt nog de light vorm, maar ook daarvoor geldt: geef bij je partner aan dat diegene hiermee aan de slag moet. Dat is de eerste stap die je moet zetten. Is er veel liefde en wil je je partner niet kwijt? Begin dan met het stellen van gezonde grenzen. Je kunt meebewegen met je partner, maar verlies jezelf niet. Vindt je partner het bijvoorbeeld lastig dat je een week alleen op vakantie wil? Dan kun je ervoor kiezen om als tussenstap eerst een weekend alleen weg te zijn. Zet echter niet je gewenste leven stop, zodat je partner maar niet jaloers is. Het is namelijk niet jouw taak om je partner gelukkig te maken. Je partner is zelf verantwoordelijk voor zijn geluk.

8 Oefening voor omgaan met jaloezie

Ben je regelmatig en/of heftig jaloers? Dan beïnvloedt dit je geluk enorm. Ben je in de jaloezie geschoten of heb je er gewoon last van en wil je dat minderen? Schrijf dan eens voor jezelf uitgebreid de volgende zaken op als je het weer ervaart:

• Wat gebeurde er?
• Wat was jouw bijdrage?
• Waaraan doet je deze situatie denken? (In je kinderjaren, bij exen, etc.)

Bij het schrijven moet je er goed op letten dat je niet invult voor een ander. Een groot probleem bij jaloezie is vaak dat je aannames doet die niet kloppen. ‘Hij doet dit, dus dat betekent dat hij denkt dat…’. Toets daarbij ook je eigen gedachten, heb je bijvoorbeeld overtuigingen die niet kloppen? Als je de antwoorden ziet dan krijg je inzicht. Zo zie je wellicht om wat voor soort jaloezie het gaat. Vervolgens kun je voor jezelf bekijken: wat kan ik zelf doen om dit te voorkomen?

Kom je er niet uit? Zoek dan professionele hulp.

Een extra oefening voor jaloezie in een open relatie: ben je jaloers op diegene die (ook) aandacht krijgt van jouw partner? Visualiseer dan dat zowel die ander als jij overladen worden met cadeautjes en aandacht.

9. Jaloezie verminderen om grenzen op te rekken

Grenzen oprekken biedt nieuwe mogelijkheden in de relatie. Dit oprekken kan over verschillende dingen gaan. Het kan betekenen dat je afspreekt dat je bijvoorbeeld wel mag zoenen met een ander of dat je naar een club mag voor een erotische massage. Het is trouwens niet per se zo dat wat de ene partner mag dat de ander dat ook mag. Het zijn jullie afspraken en het is belangrijk dat je doet wat voor jullie allebei goed voelt. Ieder heeft zijn eigen pijnpunten en behoeftes.

Je partner iets gunnen en dat je partner jou iets gunt, kan voor extra glans zorgen. Daar hoort echter wel een gebruiksaanwijzing bij. Als je de hele tijd steken in je maag voelt van de jaloezie, omdat je je partner meer gunt dan voorheen, moet je kijken of het wel bij je past. Je kunt ook vertragen met de stappen, iets bijstellen of tijdelijk of voorgoed een stap terug doen. Zo leer je voelen wat iets met je doet. Grenzen oprekken heeft twee zijden: soms doet het pijn door het gevoel van jaloezie, maar het kan ook meer sprankeling geven in je leven. Bij jou en je partner. Een avontuur waar je goed voor moet communiceren en een goede vertrouwensbasis nodig hebt. Begin er dus niet aan als de basis tussen jullie niet goed zit.

10. Omgaan met jaloezie met seksspeeltjes

Seksspeeltjes kunnen bedreigend zijn voor jou of je partner. Iemand kan een vibrator als de vervanging voor de penis zien en daarmee bedreigend. Dan bekruipt iemand het gevoel van ‘ik ben niet genoeg, ik doe het niet goed of ik ben niet meer nodig.’ Of het nu om een vibrator, dildo of iets anders gaat, het is fijn dat je open en zonder oordeel, elkaars behoeftes, nieuwsgierigheid én angsten bespreekt. Het kan zijn dat je door zo’n gesprek overtuigingen zoals ‘het is niet nodig’ opzij leer te schuiven. In principe is seks helemaal niet ‘nodig’. We kunnen ook massaal aan de IVF en de seks voortaan overslaan. Alleen voor heel veel mensen is seks voor liefde, lust, ontspanning of wat dan ook, een mooie toevoeging in het leven.